In het kort: Je gaat juridisch advies leveren over wet- en regelgeving binnen asiel en migratie, met focus op de impact voor gemeenten. Je analyseert wetsvoorstellen en vertaalt deze naar praktische implicaties voor de uitvoering.

Wij zijn de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De vereniging heeft als doel om de lokale overheid te versterken, zodat gemeenten hun inwoners optimaal kunnen bedienen. Dat dragen we in ons hart en daar werken we iedere dag met veel bevlogenheid aan. 342 gemeenten bepalen onze en dus ook jouw agenda. Vaak wordt die beïnvloed door de dagelijkse actualiteit, maar altijd vanuit het belang van onze leden. We zijn een lerende organisatie, we stellen ons continu de vraag waar we staan en wat we kunnen verbeteren.

Over het programma asiel en migratie
Het programma Asiel en Migratie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) valt onder de directie Inclusieve Samenleving en is gepositioneerd binnen het team Bestaanszekerheid. Dit programma richt zich op alle asiel- en migratievraagstukken die relevant zijn voor gemeenten, met nadruk op de uitvoeringsimplicaties van beleid en wetgeving.

Binnen dit programma zijn diverse (project)onderdelen met de volgende beoogde resultaten:
- Behoud van de Spreidingswet – ervoor zorgen dat de Spreidingswet van kracht blijft.
- Borging van financiering voor de BRP-straten – zekeren dat de Basisregistratie Personen-straten (speciale gemeentelijke inschrijvingslocaties) structureel gefinancierd worden.
- Verbetering van de positie van arbeidsmigranten – versterken van de rol van gemeenten bij het beschermen van arbeidsmigranten.
- Keuzes rondom migratievormen – maken van beleidskeuzes over verschillende vormen van migratie (op basis van het rapport van de Staatscommissie).
- Borging van financiering voor de opvang van Oekraïense ontheemden – continuïteit waarborgen in de financiering van opvangplekken voor Oekraïense vluchtelingen.
- Behoud van de taakstelling voor statushouders – zorgen dat gemeenten hun verplichte huisvestingstaak voor statushouders blijven uitvoeren.
- Verbeterde opvang voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s) – de opvang en begeleiding voor AMV’s naar een hoger niveau tillen.
- Ontwerp en implementatie van een langetermijnoplossing voor de opvang van Oekraïense ontheemden – een duurzaam plan uitwerken en uitvoeren voor de toekomstige opvang van Oekraïense vluchtelingen.
- Samenwerken met het rijk voor het ontwerpen van een nieuwe bekostiging voor opvang en huisvesting en ondersteuning bij implementatie hiervan bij gemeenten

VNG heeft in dit domein een unieke rol: de vereniging vertegenwoordigt de belangen van gemeenten, zorgt voor afstemming tussen het Rijk en het lokale bestuur, en geeft juridische en beleidsmatige duiding aan de vele wetsvoorstellen die de uitvoering raken. Dit betreft vaak het (mede)ontwerpen en het ondersteunen implementeren bij gemeenten van nieuwe wetgeving. De ambitie van het team Asiel en Migratie is om niet alleen reactief te opereren, maar ook proactief de stem van gemeenten te laten horen in de beleidsontwikkeling – met oog voor uitvoerbaarheid en juridische houdbaarheid.

Omschrijving van de opdracht
Opdrachtkarakter: Het betreft een afgebakende projectopdracht (geen reguliere functie) die wordt uitgevoerd door een zelfstandige jurist (ZZP’er).

Inhoud van de opdracht: De opdracht richt zich op het leveren van juridisch advies bij het ontwerpen en implementeren van wet- en regelgeving binnen het beleidsveld asiel en migratie. Bij deze adviesopdracht ligt bijzondere aandacht op de gevolgen van nationale en Europese wet- en regelgeving voor gemeenten. Van de juridisch beleidsadviseur wordt verwacht dat hij of zij actuele en voorgenomen wetgeving analyseert, daarover een onderbouwd juridisch advies opstelt, en deze duiding vertaalt naar de gemeentelijke uitvoeringspraktijk.

Een belangrijk onderdeel van de opdracht is het beoordelen van de juridische implicaties van onder meer de volgende wetsvoorstellen en beleidsontwikkelingen:
- Intrekking van de Spreidingswet (voorgenomen) – de juridische gevolgen bekijken indien deze wet wordt ingetrokken.
- Afschaffing van de taakstelling (voorgenomen) – analyseren wat het schrappen van de huisvestingstaak voor statushouders betekent.
- Asielnoodmaatregelenwet – beoordelen van de reikwijdte en impact van deze wet op gemeenten.
- Aanpassingen in de Huisvestingswet (m.b.t. statushouders) – nagaan hoe voorgestelde wijzigingen gemeenten raken.
- Wet- en regelgeving rondom Oekraïense ontheemden – duiden van regels voor de opvang en ondersteuning van Oekraïense vluchtelingen.
- Wetsvoorstel Versterking regie op de volkshuisvesting – juridisch toetsen op implicaties voor lokale huisvesting van asielmigranten/statushouders.
- Wet goed verhuurderschap – evaluatie en mogelijke aanpassing juridisch beoordelen, specifiek waar het verhuur aan arbeidsmigranten van onzelfstandige woonruimte.
- Regelgeving arbeidsmigratie – beoordelen van diverse maatregelen gericht op arbeidsmigranten, waaronder:
- Inschrijving van arbeidsmigranten in de Basisregistratie Personen (BRP).
- Invoering van specifieke huurcontracten voor arbeidsmigranten.
- De Wet toelating terbeschikkingstelling arbeidskrachten (WTTA) en de gevolgen daarvan voor gemeenten.

Daarnaast dient de adviseur ook andere relevante (voorgenomen) wetten, beleidsstukken, EU-verdragen en implementaties te toetsen op juridische consequenties voor de Nederlandse gemeentelijke uitvoeringspraktijk van asiel- en migratiebeleid. Gezien de politieke dynamiek is het aannemelijk dat zich tijdens de opdrachtperiode nieuwe relevante wetgeving zal aandienen die eveneens onder deze opdracht valt.

Om deze opdracht goed te kunnen uitvoeren vallen ook onderstaande verantwoordelijkheden binnen de opdracht:
- Bestuderen en beoordelen van wetsvoorstellen en wetswijzigingen op het gebied van asiel en migratie, inclusief het analyseren van juridische kaders en de uitvoerbaarheid voor gemeenten.
- Opstellen van juridische adviezen met focus op de gevolgen en praktische implicaties van nieuwe wet- en regelgeving voor de gemeentelijke uitvoeringspraktijk.
- Geven van mondelinge toelichtingen op de bevindingen en adviezen in verschillende overleggen – zowel intern binnen VNG als extern met gemeenten en ketenpartners.
- Gesprekken voeren met gemeenten om juridische aandachtspunten en knelpunten in de uitvoering te inventariseren en te adresseren.
- Opstellen van handreikingen en notities ter ondersteuning van de gemeentelijke praktijk, zodat gemeenten goed voorbereid zijn op inwerkingtreding van nieuwe regelgeving.
- Vertegenwoordigen van VNG in relevante overleggen (bijvoorbeeld bijeenkomsten met ministeries, wetsevaluaties of uitvoeringstoetsen) om de juridische standpunten en belangen van gemeenten te verdedigen.
- Adviseren van interne gremia (de tijdelijke commissie Asiel en Migratie, het VNG-bestuur, de directie en de programmanager Asiel en Migratie) over juridische aspecten, bevindingen en risico’s.
- Verzorgen van presentaties en bijdragen aan bijeenkomsten of congressen (waar nodig) om kennis te delen over nieuwe ontwikkelingen en juridische duidingen in het asiel- en migratiebeleid.

Op te leveren resultaten
Deze opdracht moet de volgende concrete resultaten opleveren:
- Voor ieder bovengenoemd wetsvoorstel is een helder en goed onderbouwd juridisch advies uitgewerkt, met aandacht voor noodzakelijke aanpassingen en de uitvoerbaarheid voor gemeenten.
- Gemeenten zijn tijdig en in begrijpelijke taal geïnformeerd over de inhoud en impact van nieuwe wetten en regels (bijvoorbeeld via handreikingen, informatiebijeenkomsten of andere communicatiemiddelen).
- In alle relevante gremia binnen en buiten VNG is juridische duiding gegeven, inclusief inhoudelijke ondersteuning bij evaluaties van wetgeving en uitvoeringstoetsen.
- De VNG kan een krachtige, juridisch onderbouwde lobby voeren richting de wetgever, waardoor nieuwe wetgeving beter aansluit bij de uitvoeringspraktijk van gemeenten.
- Gemeenten oordelen positief over de invoering van de hierboven beschreven nieuwe wet- en regelgeving, mede dankzij de juridische begeleiding en voorbereiding vanuit VNG.
- Eventuele risico’s (onduidelijke wetgeving, krappe implementatietermijnen of tegenstrijdige regels) zijn tijdig gesignaleerd, voorzien van oplossingsrichtingen en besproken met de betrokken stakeholders.

SMART-doelstellingen
- Binnen 2 weken na publicatie van een wetsvoorstel is een eerste juridische beoordeling gedeeld met het team Asiel en Migratie.
- Binnen 1 maand na publicatie van een wetsvoorstel zijn concept-adviezen gereed voor bespreking in de relevante gremia (zoals commissies of overlegtafels).
- Gedurende de opdrachtperiode worden minimaal 2 handreikingen of presentaties opgeleverd ten behoeve van gemeenten en andere stakeholders.

Afhankelijkheden en risico’s
- Politieke onzekerheid rondom bepaalde wetsvoorstellen kan de inhoud en planning van het project beïnvloeden.
- Beperkte informatievoorziening vanuit het Rijk kan het opstellen van tijdige juridische adviezen vertragen.
- De noodzaak tot snelle actie bij ad-hoc wetsvoorstellen vereist flexibiliteit in de planning en prioritering van de werkzaamheden.